This website uses cookies to enhance user experience.

By continuing to use this site, you agree to the use of cookies.

Crete Trials Monitoring - 3 September 2025

September 05, 2025 Against Criminalisation

Greek version below

---

For the first time, trial observers from the Border Violence Monitoring Network (BVMN) attended hearings at the One-Member Appeals Court of Crete seated in Heraklion, alongside individuals of local solidarity groups and other supporters. While the proceedings were conducted in an evidently more procedurally punctual manner compared to Chania, the hearings confirmed once again the systemic criminalisation of people on the move through harsh sentencing, inconsistent application of legal safeguards, and lack of accessible procedures. The day was once again marked by a strong presence of solidarity actors, trial monitors, and support networks.

The court list comprised 9 cases with 14 defendants facing charges under Article 25 of Law 5038/2023 for unauthorised transport of third-country nationals, with aggravating circumstances such as acting for profit and endangering life. Three defendants resolved their cases via plea bargaining; one case was postponed to December; and eight defendants proceeded to full hearings. The outcomes diverged sharply: four acquittals (all Sudanese nationals) and four convictions, with harsh penalties involving 10 and 25 year imprisonment (Egyptian and Nigerian nationals). We welcome the decision of the Court to acquit the defendants but we note that convictions reflected inconsistent protection and selective enforcement, in contravention of what is foreseen by international and national safeguards.

1. Application of the exemption from criminalisation

BVMN welcomes the acquittals of the Sudanese defendants, yet notes with concern the reasoning employed by the Court. Acquittals were granted on the basis that Sudanese defendants are exempt from criminalisation as entitled to receive international protection, reflecting current situation and recognition rates. However, this approach remains problematic, if uniformly applied to all defendants. The Geneva Convention, UN Protocol against the smuggling of migrants and Law 5038/2023 should be read in light of exempting people on the move (whether or not they have applied for asylum) from criminalisation. This safeguard does not depend on the future outcome of an asylum interview and must not be tied to administrative recognition of refugee status. Law 5038/2023 explicitly reflects the legislator’s intent to provide exemption of criminal liability for individuals transporting themselves or family members, who, in this case, must be excluded from prosecution, as the subjective element of intent is not met. The recognition of refugee status is declaratory, not constitutive in nature: individuals fall within the scope of the Convention from the moment they meet its criteria, including at the time of entry, regardless of when recognition is formally granted. Defendants securing their own or their families’ entry should therefore be found innocent, without courts arbitrarily assessing asylum outcomes.

By predicting recognition rates instead of applying the exemption broadly, the Court risks creating unequal treatment before the law and undermines legal certainty. The divergence between courts in Crete raises concerns about the uniform application of law and respect for international obligations. Such variability undermines legal certainty and equal treatment.

2. Role of the Prosecution

In contrast, the prosecution’s stance was particularly concerning. Despite acknowledging that asylum seekers should not be criminalised for unauthorised entry, the prosecutor refused to extend the same protection to situations of transport, when defendants had no intent in transporting others, but were assisting family members or travelling together under conditions of necessity. This position disregards both European case law — including the CJEU’s recent Kinsa judgment — and established principles of humanitarian exemption.

In several instances, the prosecutor’s arguments departed from the facts of the case, conflated elements from different proceedings, and at times included personal and critical comments towards witnesses. Such conduct raises serious questions about impartiality and undermines the neutrality required under Article 6 ECHR.

3. Legal Representation

Defendants represented by solidarity lawyers and legal NGOs, benefitted from substantive defence strategies. Indicatively in a case supported by HIAS, the acquittal was secured on the basis that the defendant’s actions were directed at securing his own and his family’s entry, not at transporting others for profit. Diverse evidence was presented, with the wife of the defendant testifying as a witness in the hearing, relevant jurisprudence being brought to the judges, including domestic and European jurisprudence.

By contrast, most state-appointed lawyers, in several cases appointed shortly before the trials, remained underprepared and oriented towards plea deals as the default option. Nonetheless, observers noted a positive shift: after seeing acquittals achieved by NGO lawyers, some state-appointed lawyers adapted their strategy, contested charges, and succeeded in securing acquittals for two defendants, instead of resolving the cases through plea bargaining. This indicates that meaningful defence work can influence court-appointed practice, yet structural deficiencies (late appointments, limited preparation time, and reliance on plea bargaining) remain persistent obstacles to fair trial guarantees.

4. Interpretation

In Heraklion, court-certified interpretation was available in most hearings. However, in one case, despite the defendant clearly not being able to communicate with the court, the Court continued questioning him in English, with his state-appointed lawyer informally translating. This undermined neutrality and accuracy of the proceedings. Proper interpretation is not a procedural formality but a core safeguard under Article 6(3)(e) ECHR and Article 233 of the Greek Code of Criminal Procedure.

5. Public Nature and Accessibility

As in Chania, proceedings were barely audible from the public seating area, and solidarity observers were repeatedly instructed to remain silent. In one instance, individuals were removed from the courtroom for alleged disturbance. This made it very hard for trial observers to properly follow the hearings. Observers were treated more strictly than other courtroom participants, raising concerns of selective restriction. In a courtroom filled with supporters and observers, this lack of audibility is especially concerning. It raises questions about whether authorities are seeking to minimise the impact of solidarity presence by curtailing the ability to follow proceedings. Such practices are incompatible with Article 6(1) ECHR, which requires hearings to be not only public in form but accessible in substance.

6. General Observations

The contrast between the two One-Member Appeal Courts in Crete is evident. While the seat in Chania showed systematic disregard for the asylum exemption, the Heraklion Court demonstrated recognition of it, in a significant acquittal of 4 defendants, albeit inconsistently applied in other cases. This disparity raises concerns about legal certainty, procedural consistency and equality before the law. We also note the importance of the shifting of strategy regarding state-lawyers defence, and the success of hearings where legal arguments were fully presented.

At the same time, the heavy reliance on plea bargaining, inconsistent prosecutorial reasoning, and structural barriers to effective defence remain entrenched. These practices normalise the erosion of fair trial guarantees and reinforce the criminalisation of migration.

7. Conclusion

For yet another time, we are compelled to underline principles that should be treated as a given: people seeking safety must not be criminalised. We call on judicial authorities to:

Independent trial observation, media presence, and solidarity actors remain vital to accountability and scrutiny. The divergence between Chania and Heraklion illustrates not isolated failures but a systemic problem across Courts.

---

Για πρώτη φορά, παρατηρητ@ του Border Violence Monitoring Network (BVMN) παρακολούθησαν συνεδριάσεις του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων Κρήτης με έδρα το Ηράκλειο, μαζί με μέλη τοπικών ομάδων αλληλεγγύης και άλλους υποστηρικτές. Παρά το γεγονός ότι οι διαδικασίες διεξήχθησαν με εμφανώς μεγαλύτερη τυπική ακρίβεια σε σύγκριση με τα Χανιά, οι συνεδριάσεις επιβεβαίωσαν για ακόμη μια φορά τη συστηματική ποινικοποίηση μεταναστών, μέσω αυστηρών ποινών, ασυνεπούς εφαρμογής νομικών εγγυήσεων και περιορισμένης προσβασιμότητας στην διαδικασία. Η ημέρα χαρακτηρίστηκε εκ νέου από ισχυρή παρουσία αλληλέγγυων, παρατηρητών και δικτύων υποστήριξης.

Το πινάκιο περιλάμβανε 9 υποθέσεις με 14 κατηγορούμενους, οι οποίοι αντιμετώπιζαν κατηγορίες βάσει του άρθρου 25 του Νόμου 5038/2023 για παράνομη μεταφορά υπηκόων τρίτων χωρών, με επιβαρυντικές περιστάσεις όπως η αποκόμιση κέρδους και η διακινδύνευση ανθρώπινων ζωών. Τρεις κατηγορούμενοι κατέληξαν σε ποινική διαπραγμάτευση, μία υπόθεση αναβλήθηκε για τον Δεκέμβριο, και οκτώ κατηγορούμενοι προχώρησαν σε πλήρη ακροαματική διαδικασία. Τα αποτελέσματα διέφεραν έντονα: Τέσσερις αθωωτικές αποφάσεις (όλοι Σουδανοί υπήκοοι) και Τέσσερις καταδίκες, με βαριές ποινές κάθειρξης από 10 έως 25 έτη (Αιγύπτιοι και Νιγηριανοί υπήκοοι). Χαιρετίζουμε την απόφαση του Δικαστηρίου να απαλλάξει τους κατηγορούμενους, αλλά επισημαίνουμε ότι για τους καταδικασθέντες η προστασία του νόμου εφαρμόστηκε ασυνεπώς και με επιλεκτικό τρόπο, σε αντίθεση με όσα προβλέπουν τα διεθνή και εθνικά εχέγγυα.

1. Εφαρμογή της εξαίρεσης από την ποινικοποίηση

Το  BVMN χαιρετίζει τις απαλλαγές των Σουδανών κατηγορουμένων, αλλά εκφράζει ανησυχία για το σκεπτικό του Δικαστηρίου. Οι απαλλαγές δόθηκαν με το επιχείρημα ότι οι Σουδανοί κατηγορούμενοι είναι πολύ πιθανό να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες, λόγω των τρεχόντων ποσοστών αναγνώρισης. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση παραμένει προβληματική. Η Σύμβαση της Γενεύης, το Πρωτόκολλο των ΗΕ κατά της Διακίνησης Μεταναστών και ο Νόμος 5038/2023 πρέπει να ερμηνεύονται με τρόπο που να εξαιρεί από την ποινικοποίηση μετανάστες, ανεξαρτήτως εάν έχουν ήδη αιτηθεί/ λάβει άσυλο ή όχι. Η εξαίρεση αυτή δεν εξαρτάται από την έκβαση μίας μελλοντικής συνέντευξης ασύλου και δεν πρέπει να συνδέεται με διοικητική αναγνώριση του προσφυγικού καθεστώτος.

Ο Νόμος 5038/2023 εκφράζει ρητά τη βούληση του νομοθέτη να εξαιρέσει από την ποινική ευθύνη τους αιτούντες άσυλο. Συνεπώς, οι κατηγορούμενοι σε περιπτώσεις αυτομεταφοράς ή μεταφοράς μελών οικογένειάς πρέπει να εξαιρούνται από δίωξη για το αδίκημα της μεταφοράς, καθώς το υποκειμενικό στοιχείο του δόλου δεν τεκμαίρεται. Η αναγνώριση του προσφυγικού καθεστώτος είναι δηλωτική και όχι συστατική: τα άτομα εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης της Γενεύης από τη στιγμή που πληρούν τα κριτήριά της, συμπεριλαμβανομένης της εισόδου τους, ανεξαρτήτως του χρόνου επίσημης αναγνώρισης από το κράτος υποδοχής. Επομένως, κατηγορούμενοι που είχαν ως σκοπό την εξασφάλιση της δικής τους ή της οικογενειακής τους εισόδου πρέπει να κηρύσσονται αθώοι, χωρίς το Δικαστήριο να προβαίνει αυθαίρετα σε εκτίμηση της μελλοντικής τους αίτησης ασύλου.

Με το να προβλέπει ποσοστά αναγνώρισης αντί να εφαρμόζει ευρέως την εξαίρεση, το Δικαστήριο διακινδυνεύει να δημιουργήσει άνιση μεταχείριση ενώπιον του νόμου και να υπονομεύσει τη νομική βεβαιότητα. Η απόκλιση μεταξύ των δικαστηρίων της Κρήτης εγείρει ανησυχίες για την ομοιόμορφη εφαρμογή του νόμου και τον σεβασμό των διεθνών υποχρεώσεων.

2. Ο ρόλος της Εισαγγελίας

Η στάση της Εισαγγελίας ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική. Παρά την αναγνώριση ότι οι αιτούντες άσυλο δεν πρέπει να ποινικοποιούνται για παράνομη είσοδο, η Εισαγγελέας αρνήθηκε να επεκτείνει την ίδια προστασία σε περιπτώσεις μεταφοράς, όταν οι κατηγορούμενοι δεν είχαν πρόθεση διακίνησης τρίτων, αλλά βοηθούσαν μέλη της οικογένειάς τους ή ταξίδευαν από κοινού υπό συνθήκες ανάγκης. Η θέση αυτή παραβλέπει την ευρωπαϊκή νομολογία —συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης απόφασης Kinsa του ΔΕΕ— και τις καθιερωμένες αρχές ανθρωπιστικής εξαίρεσης.

Σε αρκετές περιπτώσεις, τα επιχειρήματα της Εισαγγελίας ήταν ασυνεπή με τα πραγματικά περιστατικά, συγχέοντας στοιχεία διαφορετικών υποθέσεων, ενώ διατυπώθηκαν και προσωπικά επικριτικά σχόλια προς μάρτυρες. Τέτοιες πρακτικές εγείρουν σοβαρά ζητήματα αμεροληψίας και υπονομεύουν την αντικειμενικότητα που απαιτεί το άρθρο 6 ΕΣΔΑ.

3. Νομική εκπροσώπηση

Οι κατηγορούμενοι που εκπροσωπήθηκαν από δικηγόρους οργανώσεων ή ιδιώτες δικηγόρους είχαν ουσιαστική υπεράσπιση. Σε υπόθεση που υποστηρίχθηκε από τη HIAS, η απαλλαγή εξασφαλίστηκε με το επιχείρημα ότι ο κατηγορούμενος επεδίωκε την είσοδο της οικογένειάς του και όχι τη μεταφορά τρίτων με σκοπό το κέρδος. Κατατέθηκε ποικιλία αποδεικτικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένης της κλήσης της συζύγου του να καταθέσει ως μάρτυρας και νομολογία εθνικών και Ευρωπαϊκών δικαστηρίων.

Αντίθετα, οι περισσότεροι διορισμένοι αυτεπαγγέλτως δικηγόροι, που σε πολλές περιπτώσεις ορίστηκαν λίγο πριν τη δίκη, ήταν απροετοίμαστοι και επικεντρώθηκαν σχεδόν αποκλειστικά σε ποινικό διακανονισμό. Ωστόσο, παρατηρήθηκε μια θετική αλλαγή: μετά τις απαλλαγές που πέτυχαν οι δικηγόροι οργανώσεων, ορισμένοι αυτεπαγγέλτως διορισμένοι δικηγόροι άλλαξαν την υπερασπιστική γραμμή και αντί για διακανονισμό αμφισβήτησαν τις κατηγορίες ενώπιον του δικαστηρίου και εξασφάλισαν αθωώσεις για δύο κατηγορούμενους. Αυτό δείχνει ότι η ουσιαστική υπεράσπιση μπορεί να επηρεάσει την πρακτική των διορισμένων δικηγόρων, αν και οι διαρθρωτικές ελλείψεις (όψιμοι διορισμοί, περιορισμένος χρόνος προετοιμασίας, εξάρτηση από ποινική διαπραγμάτευση) παραμένουν σοβαρά εμπόδια στις εγγυήσεις δίκαιης δίκης.

4. Διερμηνεία

Στο Ηράκλειο υπήρχε πιστοποιημένη διερμηνεία σε αρκετές συνεδριάσεις. Ωστόσο, σε μία περίπτωση, παρά το γεγονός ότι ο κατηγορούμενος δεν κατανοούσε τα αγγλικά, το Δικαστήριο συνέχισε να του απευθύνει ερωτήσεις σε αυτή τη γλώσσα, με τον αυτεπαγγέλτως δικηγόρο του να μεταφράζει ανεπίσημα. Αυτό υπονόμευσε την ακρίβεια και την ουδετερότητα της διαδικασίας. Η ορθή διερμηνεία δεν αποτελεί τυπικότητα, αλλά βασική εγγύηση κατά το άρθρο 6(3)(ε) ΕΣΔΑ και το άρθρο 233 ΚΠΔ.

5. Δημόσιος χαρακτήρας και προσβασιμότητα

Όπως και στα Χανιά, το κοινό αδυνατούσε να ακούσει την διαδικασία ενώ οι παρατηρητές αλληλεγγύης δέχθηκαν συστάσεις να παραμείνουν σιωπηλοί. Σε μία περίπτωση, άτομα απομακρύνθηκαν από την αίθουσα λόγω «θορύβου». Η αντιμετώπιση αυτή ήταν εμφανώς αυστηρότερη έναντι των αλληλέγγυων από ό,τι προς άλλους παρευρισκομένους.

Η έλλειψη προσβασιμότητας σε μια αίθουσα γεμάτη παρατηρητές είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Δημιουργεί ερωτήματα για το εάν οι αρχές επιδιώκουν να περιορίσουν τον αντίκτυπο της παρουσίας αλληλέγγυων περιορίζοντας τη δυνατότητα παρακολούθησης της διαδικασίας. Τέτοιες πρακτικές είναι ασύμβατες με το άρθρο 6(1) ΕΣΔΑ, που απαιτεί όχι μόνο δημόσιες αλλά και ουσιαστικά προσβάσιμες δίκες.

6. Γενικές παρατηρήσεις

Η αντίθεση μεταξύ των δύο Μονομελών Εφετείων της Κρήτης είναι εμφανής. Ενώ στα Χανιά παρατηρήθηκε συστηματική αγνόηση της εξαίρεσης για τους αιτούντες άσυλο, το Δικαστήριο του Ηρακλείου αναγνώρισε εν μέρει την εφαρμογή της, οδηγώντας σε σημαντικές αθωώσεις τεσσάρων κατηγορουμένων, αν και ασυνεπώς στις υπόλοιπες υποθέσεις. Η διάσταση αυτή εγείρει σοβαρά ζητήματα νομικής βεβαιότητας, συνέπειας των διαδικασιών και ισότητας ενώπιον του νόμου. Σημειώνουμε επίσης τη σημασία της μετατόπισης στρατηγικής από ορισμένους αυτεπαγγέλτως δικηγόρους και την επιτυχία ακροάσεων στις οποίες παρουσιάστηκαν πλήρως νομικά επιχειρήματα.

Παράλληλα, η υπερβολική χρήση συμφωνιών ποινικής διαπραγμάτευσης, η ασυνεπής επιχειρηματολογία της Εισαγγελίας και τα διαρθρωτικά εμπόδια στην αποτελεσματική υπεράσπιση παραμένουν βαθιά ριζωμένα. Οι πρακτικές αυτές κανονικοποιούν τη διάβρωση των εγγυήσεων δίκαιης δίκης και ενισχύουν την ποινικοποίηση της μετανάστευσης.

Συμπέρασμα

Για ακόμη μια φορά, αναγκαζόμαστε να υπογραμμίσουμε αρχές που πρέπει να θεωρούνται αυτονόητες: οι άνθρωποι που αναζητούν ασφάλεια δεν πρέπει να ποινικοποιούνται. Καλούμε τις δικαστικές αρχές να:

Η ανεξάρτητη παρατήρηση δικών, η παρουσία ΜΜΕ και αλληλέγγυων παραμένουν ζωτικής σημασίας για τη λογοδοσία και τον έλεγχο. Η απόκλιση ανάμεσα στο Ηράκλειο και τα Χανιά δείχνει ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένες αποτυχίες, αλλά για συστημικό πρόβλημα του δικαστικού συστήματος.